W ostatnich latach obserwuje się wzrost częstości występowania depresji prowadzącej do wielu powikłań zdrowotnych i stanowiącej tym samym poważny problem zdrowia publicznego. Depresja jest chorobą, którą należy leczyć i stosować metody zapobiegające jej nawrotom. Stale rośnie zainteresowanie niefarmakologicznymi kuracjami w leczeniu depresji – niezwykle istotna okazuje się doborowa, odżywcza dieta i celowana suplementacja.
Depresja – możliwe przyczyny
Mechanizm powstawania depresji nie jest jednoznaczny, jednak z całą pewnością można wyróżnić kilka czynników, które mogą mieć bezpośredni wpływ. Najczęstsze, możliwe przyczyny występowania depresji to:
- czynniki biologiczne (na poziomie przekaźnictwa między neuronami, zaburzenia hormonalne, zmiany w biologii snu, zaburzenia immunologiczne, teorie genetyczne [1])
- utrzymujący się w organizmie stan zapalny (zatem choroby cywilizacyjne, takie jak cukrzyca typu II, miażdżyca, choroby autoimmunologiczne czy serca i układu krążenia – mogą leżeć u podłoża depresji)
- nadmierna masa ciała – okazuje się, że już 10 kilogramów nadwagi zwiększa ryzyko wystąpienia depresji o 17% [2]
- faktory społeczno-środowiskowe
- niewłaściwy tryb życia (brak aktywności fizycznej, pobieranie większości energii z żywności ultraprzetworzonej, niedobory pokarmowe [3])
Suplementacja a depresja
Istnieje wiele badań zwracających uwagę na wpływ żywienia i stosowania diety przeciwapalnej na powstawanie i nawroty depresji. Istotna jest również suplementacja, która wspomoże dietoterapię i farmakologię – pomoże m.in. w wyrównaniu niedoborów. Oto lista najczęściej polecanych suplementów w leczeniu depresji:
Kwasy tłuszczowe Omega-3
Naukowcy w pracach dotyczących depresji zgodnie zauważają, że dieta uboga w kwasy omega-3 może być przyczyną zwiększonej zachorowalności na depresję [4]. Mechanizm wpływu suplementacji Omega-3 na depresje ma, między innymi, następujące koncepcje: zwiększenie neuroprzekaźnictwa serotoninergicznego, zmiana w aktywności dopaminergicznej, poprawa krążenia krwi w naczyniach mózgowych, zmniejszenie odpowiedzi zapalnej i regulacja aktywności CRF (czynnika uwalniającego hormon kortykotropowy).
Witaminy z grupy B
Występowanie stanów depresyjnych, u sporej części chorych, zaczęto wiązać z równoczesnym występowaniem niedoborów witamin z grupy B, które najczęściej spowodowane są nieodpowiednio zbilansowaną dietą i nadużywaniem produktów o wysokim stopniu przetworzenia. Niedobór B1 będzie miał wpływ na zaburzenie równowagi emocjonalnej, niedobór B2 często odpowiedzialny jest za bezsenność, niedobór B6 może cechować się rozdrażnieniem, nadwrażliwością i apatią. W leczeniu farmakologicznym depresji zwraca się również uwagę na witaminę B9 (kwas foliowy), która odpowiada za syntezę neurotransmiterów (dopamina, serotonina) – jej niedobór może zmniejszać skuteczność stosowanych leków.
Witamina D3
Dowiedziono, że witamina D znacząco wpływa na funkcjonowanie OUN, biorąc udział w procesach neuromodulacji, regulując wydzielanie mózgowych czynników neurotropowych, procesy neuroprotekcji i neuroplastyczności Wyniki wielu badań wskazują, że niedobór tej witaminy zwiększa ryzyko wystąpienia depresji [5] [6] [7]. Głównym źródłem witaminy D (80-90%) jest synteza skórna, zachodząca w skórze pod wpływem promieniowania ultrafioletowego UVB. Pozostała część witaminy dostarczana jest z pożywieniem. Związek pomiędzy występowaniem zaburzeń nastroju a niewystarczającą ekspozycją na światło słoneczne jest dobrze znany, zatem suplementacja przez Polaków, zwłaszcza w miesiącach jesienno-zimowych, jest niezbędna.
Magnez
Magnez warunkuje prawidłowy przebieg wielu reakcji biochemicznych i metabolicznych, wspiera układ nerwowy, wpływa na wzrost GABA, serotoniny i dopaminy. Odgrywa rolę między innymi w przewodzeniu nerwowym. Jest on niezbędny dla naszego organizmu w walce ze stresem, gdyż przeciwdziała niekorzystnym działaniom adrenaliny. Jego niedobory w organizmie mogą powodować nadmierną reakcję na stres, zwiększając tym samym ryzyko zaburzeń psychicznych, w tym depresji [8].
Cynk
Badania wykazały, że osoby chorujące na depresję częściej miały niedobory cynku w organizmie. Ponadto jego suplementacja połączona z farmakologią miała silniejszy wpływ na redukcję objawów depresji [9]. Cynk jest istotny w kontekście prawidłowego funkcjonowania układu immunologicznego i centralnego układu nerwowego.
Podsumowując, leczenie depresji powinno być holistyczne. Farmakologia powinna być wprowadzona w ciężkich, wymagających tego przypadkach i kontrolowana przez lekarza psychiatrę. Odpowiednia dieta i uzupełnianie niedoborów pokarmowych mają istotny wpływ w leczeniu i zapobieganiu depresji – warto zwrócić uwagę na kwasy tłuszczowe omega-3, magnez, cynk, witaminy z grupy B i witaminę D3.
Źródła:
[1] R. Jonassen, N.I. Landrø. Serotonin transporter polymorphisms (5-HTTLPR) in emotion processing. Progress in Neurobiology, 2014; 117: 41 DOI: 10.1016/j.pneurobio.2014.02.003
[2] Maria S. Speed, Oskar H. Jefsen, Anders D. Børglum, Doug Speed, Søren D. Østergaard. Investigating the association between body fat and depression via Mendelian randomization. Translational Psychiatry, 2019; 9 (1) DOI: 10.1038/s41398-019-0516-4
[3] Heather M. Francis, Richard J. Stevenson, Jaime R. Chambers, Dolly Gupta, Brooklyn Newey, Chai K. Lim. A brief diet intervention can reduce symptoms of depression in young adults – A randomised controlled trial. PLOS ONE, 2019; 14 (10): e0222768 DOI: 10.1371/journal.pone.0222768
[4] A. Kokoszka, A chance to improve the therapy of schizophrenia? A review of research on omega-3 essential fatty acids supplementation, II Klinika Psychiatryczna Akademii Medycznej w Warszawie
[5] Berk M, Sanders KM, Pasco JA, Jacka FN, Williams LJ, Hayles AL i wsp. Vitamin D deficiency may play a role in depression. Med. Hypotheses. 2007; 69: 1316–1319
[6] Llewellyn DJ, Lang IA, Langa KM, Muniz-Terrera G, Phillips CL, Cherubini A i wsp. Vitamin D and risk of cognitive decline in elderly persons. Arch. Intern. Med. 2010; 170: 1135–1141
[7] Bake F, Takiishi T, Korf H, Gysemans C, Mathieu C. Vitamin D: modulator of the immune system. Curr. Opin. Pharmacol. 2010; 10: 482–496.
[8] Majkutewicz P., Tyszko P., Okręglicka K., Leczenie żywieniowe depresji, Family Medicine&PrimaryCareReview 2014; 16, 1:48-50
[9] DiGirolamo A.M, Ramirez-Zea M. Role of zinc in mental and child mental health. Am J ClinNutr 2009; 89: 940–945.